Καθώς έγραφα το κείμενο για τη σχέση και τη σημασία της ύπαρξής της στη ζωή μας, ένιωσα ένα φόβο, μια αγωνία, μια λύπη, σκεφτόμενη το ενδεχόμενο της απώλειας αυτού του δεσμού. Υπάρχουν πολλά είδη σχέσης όπως φιλική, αδελφική, γονεϊκή, ερωτική, αλλά όλες οι μορφές σχέσης κρύβουν ένα συναισθηματικό δέσιμο. Έχουμε επενδύσει πάνω στη σχέση συναισθήματα, σκέψεις, όνειρα, ιδέες, προσδοκίες, απαιτήσεις και ανάγκες. Αυτό το δέσιμο, όταν διακόπτεται είτε λόγω φυσικών αιτιών είτε εξωτερικών παραγόντων εκτός του δικού μας ελέγχου, μας πονάει, μας κοστίζει συναισθηματικά γιατί είχαμε συνηθίσει και μάθει διαφορετικά. Οποιαδήποτε σχέση κάτι προσφέρει είτε αυτό είναι αγάπη, ασφάλεια, αναγνώριση, θαυμασμός, ζεστασιά είτε είναι πόνος, θλίψη, στεναχώρια, άγχος. Συνεπώς η σχέση μπορεί να έχει θετική επίδραση αλλά και αρνητική. Παρόλα αυτά όποιο και να είναι το αποτέλεσμα μιας σχέσης, ακόμα και αν ταλαιπωρεί, δυσκολεύει ή πληγώνει αυτόν που τη βιώνει, προτιμά να υποφέρει καμιά φορά παρά να παραδεχτεί το τέλος της και να τη διακόψει.
Είναι αλήθεια πως όταν μια σχέση χαλάει, καταστρέφεται, παύει να υπάρχει προκαλεί πόνο, αναστάτωση και αβεβαιότητα. Είναι συναισθήματα και καταστάσεις που ο άνθρωπος αποφεύγει, γιατί του επιφέρουν απογοήτευση, απελπισία, καταθλιπτική διάθεση, θυμό, λύπη. Δεν έχει συνηθίσει αυτές τις συνθήκες γιατί δε συμβαίνουν συχνά, οπότε δεν έχει αναπτύξει και τους κατάλληλους μηχανισμούς αντιμετώπισης. Η διάλυση και η απώλεια μιας σχέσης συμβαίνει πιο σπάνια σε σχέση με τη διατήρηση και την παραμονή της. Επομένως ο άνθρωπος δεν έχει ετοιμότητα και τεχνικές προστασίας και άμυνας προκειμένου να τις επιστρατεύσει για να συνεφέρει τον εαυτό του.
Ας το πάμε λίγο πιο βαθιά και στα πρώτα στάδια της ζωής μας που φαίνεται να παίζουν πρωταρχικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μας. Η πρώτη απώλεια που βιώνει ο κάθε άνθρωπος ως επί τον πλείστον είναι εκείνη που αφορά το θηλασμό. Η πρώτη δυνατή σχέση που δημιουργεί ο άνθρωπος είναι η σχέση που αναπτύσσει το μωρό με το στήθος της μητέρας. Αν και μπορεί να ακουστεί ακραίο και να αμφισβητηθεί, η σχέση αυτή θεωρείται πολύ σημαντική και κρίσιμη για το πώς το μωρό που γίνεται παιδί, έφηβος, ενήλικας θα αντιμετωπίζει τις απώλειες στη ζωή του. Από αυτή τη σχέση εξαρτάται κυρίως η επιβίωσή του, αλλά παράλληλα αρχίζει να δημιουργεί και συναισθηματικό δεσμό αναγνωρίζοντας ότι το στήθος ανήκει στη μητέρα, ένα πρόσωπο απαραίτητο για την ομαλή κι υγιή ανάπτυξή του. Ο τρόπος , η συχνότητα και η σταθερότητα με την οποία η μητέρα θηλάζει το μωρό της, θα επηρεάσει αναλόγως την ικανότητα του παιδιού να αποδεσμευτεί και να απογαλακτιστεί ουσιαστικά. Για παράδειγμα αν η μητέρα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του μωρού με αμεσότητα και σταδιακά μειώνει το θηλασμό και συγχρόνως προσθέτει και εισάγει το μπιμπερό, είναι πιθανόν ότι το παιδί θα αντιμετωπίσει με περισσότερη ευκολία τον αποχωρισμό. Επίσης αποδεικνύεται ότι ο τρόπος διακοπής του θηλασμού και η μετάβαση στο μπιμπερό επιδρούν στο κατά πόσο το παιδί θα χρησιμοποιήσει το μπιμπερό και την πιπίλα και κυρίως την πιπίλα-δάχτυλο.
Ένα άλλο σημαντικό αντικείμενο για το παιδί είναι η πλαστική του πιπίλα. Αυτή η σχέση εξάρτησης είναι πολύτιμη για το μωρό γιατί μειώνει το άγχος της απώλειας του στήθους. Όλα τα μωρά όταν τρώνε την πιπίλα τους είναι ήρεμα, σταματάνε να κλαίνε και αναπνέουν ρυθμικά, παρόλο που το στόμα τους είναι «βουλωμένο», θα έλεγε ένας ενήλικας. Ακόμη το γεγονός ότι τα παιδιά δυσκολεύονται να την αποχωριστούν υποδηλώνει την ανάγκη και την αξία της. Είμαι σίγουρη ότι όλοι θυμόμαστε ιστορίες με την πιπίλα, του τύπου να την πετάξουμε στη θάλασσα, τώρα είσαι μεγάλο παιδί και δεν την χρειάζεσαι.... Είναι σημαντικό να μην ασκηθεί πίεση στο παιδί και να δοθεί χρόνος. Παρατηρεί κανείς ότι το παιδί πρώτα δημιουργεί δυνατές σχέσεις με αντικείμενα και στην συνέχεια με την ανάπτυξη του δημιουργεί σημαντικές σχέσεις και με ανθρώπους καθώς αναγνωρίζει και κατανοεί τη σημασία του συναισθηματικού δεσμού και τον επιζητά.
Το αναπτυξιακό και γνωστικό στάδιο του παιδιού επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται μια σχέση, ποια είναι σημαντική και απαραίτητη και ποια όχι. Η σχέση με τους γονείς έχει πρωταρχική σημασία, όπως επίσης και με τα αδέλφια του, καθώς είναι τα άτομα που βλέπει πιο συχνά και συναναστρέφεται περισσότερο. Έπεται η σχέση με του παππούδες και το άμεσο κοινωνικό περιβάλλον. Με την είσοδο στο σχολείο η φιλική σχέση αποκτά μεγάλη σημασία και μετά ακολουθεί η ερωτική, συζυγική και η σχέση που θα δημιουργήσει με το δικό του το παιδί. Συνεπώς η δομή της σχέσης είναι δεδομένη στη ζωή μας, είναι απαραίτητη καθώς ο άνθρωπος χρειάζεται επιβεβαίωση, αγάπη, συναισθηματική αποδοχή και ολοκλήρωση, στοιχεία που παίρνει κανείς μόνο μέσα από τις κοινωνικές σχέσεις. Ακόμα και με τα παιχνίδια μας δημιουργούμε δεσμούς. Πολλές φορές θυμάμαι τον εαυτό μου να κλαίω και να στεναχωριέμαι επειδή η κούκλα μου χάλασε ή επειδή έχασα το αγαπημένο μου παιχνίδι.
Είναι δύσκολο να αποδεχτεί κανείς ότι ένα πρόσωπο , ή ακόμα κι ένα αντικείμενο, δεν υπάρχει πια στη ζωή του. Ας υποθέσουμε ότι σου κλέβουν το αυτοκίνητο ή την τσάντα. Είναι επώδυνο γεγονός για τον καθένα κι προκαλεί αγανάκτηση, αμφιβολία, θλίψη, αίσθημα αδικίας, ακόμα και ζήλια. Βέβαια η απώλεια ενός προσώπου από τη ζωή είτε αυτό βρίσκεται στη ζωή, όταν μιλάμε για ένα χωρισμό ή για ένα καυγά με έναν φίλο, είτε όταν το αγαπημένο σου πρόσωπο έχει πεθάνει, προκαλεί πανικό, απώλεια της διάθεσης και της ενέργειας σου. Αν και ο θάνατος είναι ένα φυσικό τέλος και θα συμβεί σε όλους μας κάποια στιγμή, το αντιμετωπίζουμε με φόβο και προκατάληψη. Είναι ένα κοινωνικό ταμπού που προκαλεί οίκτο και συμπόνια πολλές φορές αποτρέποντας τους ανθρώπους που το βιώνουν να εκφραστούν ελεύθερα και χωρίς ενδοιασμούς. Είναι ένα τρομακτικό γεγονός αλλά συγχρόνως μπορεί να είναι κι λυτρωτικό. Η ουσία είναι ότι δυσκολευόμαστε να το αποδεχτούμε και να το εντάξουμε στη ζωή μας. Δεν το έχουμε δουλέψει ως πιθανότητα, μας φαίνεται κάπως μακρινό όπως και ένας χωρισμός είτε από ένα φίλο, είτε από ένα σύντροφο. Αποφεύγουμε να κάνουμε σκέψεις γύρω από αυτό το ζήτημα γιατί μας πονάει και προκαλεί συναισθήματα άγνωστα σε μας που πολλές φορές δεν μπορούμε να διαχειριστούμε.
Ο θάνατος είναι ένα τετελεσμένο γεγονός και η ιδέα ότι δεν θα συναντήσεις, μιλήσεις, ακουμπήσεις, ακούσεις, μυρίσεις , νιώσεις το αγαπημένο σου πρόσωπο ποτέ ξανά, προκαλεί ένα στερητικό σύνδρομο που κρύβει μπερδεμένα συναισθήματα, όπως πόνο, θλίψη, θυμό, οδύνη. Είναι σαν να παλεύεις με τον εαυτό σου και το σύμπαν, καθώς προκαλεί σοκ και αβεβαιότητα. Θα έχετε ακούσει για τα στάδια του θρήνου που περνάει κανείς όταν βγαίνει από μια σχέση, είτε ο άλλος εξακολουθεί να υπάρχει στη ζωή είτε όχι. Η άρνηση, ο θυμός, η κατάθλιψη και η αποδοχή είναι μερικά από τα στάδια που περνάει κανείς όταν βιώνει μια απώλεια. Η ένταση , η σειρά και η παραμονή του καθενός σε κάθε στάδιο εξαρτάται από την ποιότητα της σχέσης και από την προσωπικότητά του. Επίσης δεν είναι απαραίτητο και υποχρεωτικό να περάσει κανείς από όλα τα στάδια , αλλά καλό θα ήταν να φτάσει στο στάδιο της αποδοχής, διαφορετικά είναι πιθανόν να συνυπάρχουν ή να εμφανιστούν συναισθηματικές δυσκολίες. Η απώλεια προκαλεί σύγχυση, οργή, ενοχές, τύψεις, φόβο και έντονο άγχος πολλές φορές. Είναι μια δύσκολη φάση της ζωής που όλοι οι άνθρωποι καλούνται να περάσουν, άλλοι σε ευαίσθητη και άλλοι σε πιο ώριμη ηλικία. Είναι σημαντικό να έχουμε επίγνωση του εαυτού μας, για να του επιτρέψουμε να βιώσει το πένθος όσο βαρύ και επίπονο κι αν είναι. Υπάρχει ένας δισταγμός, ένας φόβος στο να αφήσουμε ελεύθερο τον εαυτό μας να κλάψει, να υποφέρει, να πέσει στα πατώματα όπως λέμε στην καθομιλουμένη. Υπάρχει μια ανησυχία εάν θα μπορέσουμε να σηκωθούμε και να πατήσουμε στα πόδια μας.
Γενικά έχω την αίσθηση ότι είμαστε αυστηροί και επιφυλακτικοί με τα αρνητικά συναισθήματα, όμως και αυτά κρύβουν δύναμη και ορμή και με κάποιον τρόπο πρέπει να εκδηλωθούν. Έτσι προκειμένου να αποφύγουμε τις παθολογικές καταστάσεις, όπως κατάθλιψη, σωματοποίηση, διατροφικές ανωμαλίες, διαταραχές ύπνου, οφείλουμε να προστατεύσουμε και να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας και τις ανάγκες του. Η καταπίεση των συναισθημάτων δεν αποφέρει θετικά αποτελέσματα, αντιθέτως επιδεινώνει και δυσκολεύει ακόμα περισσότερο το άτομο να αποδεχτεί την απώλεια.
Κάθε μορφή απώλειας, αν και επώδυνη και οδυνηρή, οδηγεί στην αναθεώρηση της ζωής και στην πνευματική ανάπτυξη του ατόμου. Μου αρέσει να παρομοιάζω την απώλεια με μια δυνατή σφαλιάρα , που προκαλεί σωματικό και συναισθηματικό πόνο, αλλά συγχρόνως σε συνεφέρει και σε ξυπνάει. Ευτυχώς ή δυστυχώς η ζωή δεν είναι μόνο ρόδινη, κρύβει απρόσμενες και άσχημες στιγμές που δίνουν μια ζωντάνια και μια ανανέωση στη βαρετή, μονότονη και ανιαρή πλευρά της . Είναι σημαντικό να είμαστε ειλικρινείς και αληθινοί με τα συναισθήματα μας. Η εκδήλωση των αυθεντικών μας συναισθημάτων και η μοιρασιά τους με συγγενείς, φίλους και ανθρώπους που μπορούν να μας κατανοήσουν και να μας στηρίξουν, είναι ευεργετική και ανακουφιστική.
