Γιατί φοβόμαστε να εκφραστούμε; Ο άνθρωπος έχει την τάση να συγκρατεί , να κρύβει και να καταπιέζει την εκδήλωση των συναισθημάτων του. Αν και χρησιμοποιούμε καθημερινά αυτή την λέξη αμφιβάλλω αν έχουμε κατανοήσει την αξία και τη σημασία της. Το συναίσθημα δηλώνει είτε μια ευχάριστη είτε μια δυσάρεστη ψυχολογική διάθεση και συνήθως συνδέεται με ένα γεγονός ή μια εμπειρία. Πηγή του συναισθήματός μας μπορεί να είναι μια σκέψη ή μια ανάμνηση, ακόμα και μια συζήτηση ενεργοποιεί τον κύκλο των συναισθημάτων μας. Υπάρχουν πολλά ερεθίσματα που ενδεχομένως να επηρεάσουν τη ψυχική μας διάθεση, αρκεί να αναγνωρίσουμε τη ρίζα τους. Το συναίσθημα έχει δύναμη και ορμή και για να μειωθεί η ένταση θα πρέπει να εκδηλωθεί.
Θα παραθέσω ένα απλό παράδειγμα για να τεκμηριώσω την άποψη μου. Το γέλιο είναι αποτέλεσμα θετικού συναισθήματος που δείχνει τις περισσότερες φορές χαρά και ευτυχία. Αντιθέτως το κλάμα, συνδέεται με το αίσθημα της λύπης, του θυμού. Συνεπώς υπάρχουν είδη συναισθημάτων που ενεργοποιούνται ανάλογα με την περίσταση. Είναι άμεση ανάγκη του οργανισμού να τα βιώσει γιατί έτσι νιώθει και αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Ο άνθρωπος θα ήταν κενός χωρίς συναισθήματα, θα ήταν απλά μια μηχανή ικανή να εκτελεί εντολές χρησιμοποιώντας την λογική του. Σκέψου τον εαυτό σου χωρίς αυτό το χάρισμα του συναισθήματος που μας βοηθάει να αλληλεπιδράμε και να επικοινωνούμε με τους άλλους. Έχει δύναμη αυτό το στοιχείο του εαυτού μας και δεν πρέπει να το αγνοούμε, έχει την ανάγκη να επιβεβαιώσει την ύπαρξή του, γι αυτό πρέπει να δίνουμε χώρο και χρόνο έτσι ώστε να εκφράζεται. Διαφορετικά το κουβαλάμε μαζί μας και αυτό το συναίσθημα που είναι χρήσιμο για τη ζωή μας μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη και να δημιουργήσει σοβαρές δυσκολίες στο άτομο.
Αν και υπάρχουν δύο κατηγορίες συναισθημάτων, τα θετικά και τα αρνητικά, ο άνθρωπος έχει την τάση να μην τα αντιμετωπίζει με την αξία που τους αρμόζουν. Από τη μια πλευρά τα συναισθήματα της χαράς, της ευτυχίας, της ευεξίας, είναι αυτά που οι άνθρωποι εύχονται να νιώσουν. Από την άλλη ο θυμός, η λύπη, η θλίψη, είναι τα κακά συναισθήματα που προκαλούν φόβο και πόνο στον άνθρωπο. Δεν θυμάμαι κάποιον άνθρωπο που να αφήνει τον εαυτό του να γελάσει με την ψυχή του και να νιώσει την ένταση της χαράς. Συγκρατούμε το γέλιο μας για να μην ενοχλήσουμε κάνοντας θόρυβο ή για να μην φανούμε γελοίοι ή γιατί ανησυχούμε για τη γνώμη του άλλου. Συγχρόνως, τα αρνητικά συναισθήματα έχουν βαρύ και απωθητικό χαρακτήρα που τρομάζει τους ανθρώπους να τα βιώσουν με αποτέλεσμα να μειώνουν τη σημασία τους και να εμποδίζουν την έκφραση τους. Όμως εκείνα παραμονεύουν και βράζουν στον πυθμένα, δεν εξαφανίζονται και μόλις βρουν το κατάλληλο έδαφος θα επανεμφανιστούν στην επιφάνεια. Συνεπώς, η καταπίεση και η άρνηση κυρίως των αρνητικών συναισθημάτων μπορεί να επιφέρουν δυσλειτουργία στο άτομο, γιατί προκαλούν μια ενόχληση προκειμένου να υπενθυμίσουν την ύπαρξή τους και την ανάγκη τους. Η παραμέληση αυτών μπορεί να οδηγήσει σε άσχημες συνέπειες. Από τη στιγμή που τα συναισθήματα δεν έχουν εκδηλωθεί κι κατ΄επέκταση σβηστεί, θα πάρουν άλλη μορφή, ώστε να κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Φυσικά η μορφή αυτή θα είναι πιο δυνατή και πιο σοβαρή από την αρχική, καθώς αυτή δεν κινητοποίησε το άτομο. Θα χαρακτήριζα αυτήν την κατάσταση σαν ένα παιχνίδι ανταγωνισμού, μια πάλη μεταξύ συναισθήματος και ατόμου, όπου και τα δύο μέρη προσπαθούν να βγουν νικητές.
Όπως προανέφερα η ύπαρξη του ανθρώπου βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα συναισθήματα, γιατί προσδίδουν νόημα στη ζωή. Επομένως θα έλεγε κανείς ότι αυτός ο αγώνας έχει από την αρχή νικητή και είναι μάταιος. Τα συναισθήματα γεμίζουν, ομορφαίνουν, και γλυκαίνουν τη ζωή μας και χωρίς αυτά θα ήμασταν σαν μονάδες, ανίκανοι να συνυπάρξουμε και να ζήσουμε τη ζωή μας.
Παρόλα αυτά υπάρχει ένας δισταγμός και μια τάση αυτοσυγκράτησης που δεν μας επιτρέπει να τα βιώσουμε, με αποτέλεσμα να δυσκολευόμαστε να απολαύσουμε και τη ζωή μας. Οφείλουμε να έχουμε αυτογνωσία και επίγνωση των συναισθημάτων μας αν θέλουμε να είμαστε ψυχικά υγιείς και ισορροπημένοι, γιατί είναι πολύ πιθανόν η καταπίεσή τους να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα, όπως έντονο άγχος, έντονη θλίψη, διαταραχές ύπνου, εθιστική συμπεριφορά, διαταραχές στην πρόσληψη τροφής, σωματοποίηση συναισθημάτων (πονοκέφαλοι, στομαχόπονοι, εξανθήματα, τριχόπτωση), έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας. Συμπεραίνει κανείς λοιπόν, ότι είναι απαραίτητη η έκφραση των συναισθημάτων μας προκειμένου να εξασφαλίσουμε τη ψυχική μας ισορροπία.
Παρόλο που γνωρίζουμε ότι αν κλάψουμε θα νιώσουμε καλύτερα μετά, υπάρχει κάτι που μας σταματά. Η βίωση των συναισθημάτων προκαλεί λύτρωση και κάθαρση. Το να αφήνουμε τον εαυτό μας να νιώσει αυτό που θέλει και έχει ανάγκη είναι σαν να ικανοποιούμε το αίσθημα της πείνας ή της δίψας. Πολλοί θα συμφωνήσουν γιατί είμαι σίγουρη ότι έχουν εκφράσει τα ειλικρινή συναισθήματα τους έστω και μια φορά, οπότε θα μπορούν να κατανοήσουν την παραπάνω παρομοίωση. Για εκείνους που δεν το έχουν καταφέρει ακόμα, τους παροτρύνω να αφήσουν τον εαυτό τους ελεύθερο και να αγνοήσουν αυτήν την εσωτερική φωνή που όλοι έχουμε και υπαγορεύει πώς να συμπεριφερθούμε. Γνωρίζω ότι αυτό είναι δύσκολο αλλά είναι εφικτό και απλό, αρκεί κάποιος να προσπαθήσει και να ασχοληθεί με τον εαυτό του. Δυστυχώς δεν υπάρχει μια μαγική συνταγή κοινή για όλους, γιατί ο καθένας από μας έχει μεγαλώσει και ανατραφεί με διαφορετικούς τρόπους. Οι εμπειρίες , η προσωπικότητα, η ικανότητα προσαρμογής στις αλλαγές είναι παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο διαχείρισης των συναισθημάτων και μας διαφοροποιούν.
Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποια μικρά μυστικά που πιθανόν να βοηθήσουν κάποιον από εσάς. Η λεκτική ή η γραπτή αποτύπωση των συναισθημάτων είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος. Το ημερολόγιο είναι μια βοηθητική μέθοδος, με την οποία δίνουμε χρόνο στον εαυτό μας να σκεφτεί τι βίωσε, πως πέρασε τη μέρα του, τι συνέβη και πως επηρέασε τη διάθεσή του, για να επεξεργαστεί τα γεγονότα και να τα βάλει σε μια σειρά. Επίσης η ζωγραφική θα μπορούσε να βοηθήσει κάποιον να κατανοήσει τη συναισθηματική του κατάσταση λαμβάνοντας υπόψη τα χρώματα που διάλεξε, τα σχέδια που έκανε. Για παράδειγμα κάποιος που θέλει να νιώσει την αγάπη για κάποιον μπορεί να το αποτυπώσει με μια καρδιά , ένας άλλος που είναι πικραμένος μπορεί να δείξει τα δάκρυα του ζωγραφίζοντας σταγόνες από βροχή. Ακόμη, δώστε ιδιωτικό χώρο και χρόνο στον εαυτό σας και εμπιστευτείτε τα άτομα που μπορούν να σας στηρίξουν και να αντέξουν τα αυθεντικά συναισθήματα σας. Μιλήστε για αυτό που νιώθετε, προσπαθήστε να τα λεξικοποιήσετε για να τα εξηγήσετε ή ακόμα και με μεταφορές. Για παράδειγμα είμαι τόσο θυμωμένος/η που νιώθω σαν ένας ταύρος στην αρένα. Βρείτε τους τρόπους που σας ταιριάζουν. Μην ξεχνάτε ότι δεν είναι ίδιοι για κανέναν, μη νιώθετε ντροπή, όλοι είμαστε μοναδικοί με διαφορετικές ικανότητες, ανάγκες, αντοχές, επιθυμίες, μηχανισμούς αντιμετώπισης. Μάθετε τον πραγματικό σας εαυτό και μη διστάζετε να τον στηρίζετε. Η έκφραση συναισθημάτων δεν οδηγεί στο «θάνατο», στην καταστροφή. Αντιθέτως μπορεί να προλάβει πολλά ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Δεν ξέρω κάποιον που πέθανε από πολύ κλάμα, όμως ξέρω ανθρώπους που έπαθαν κατάθλιψη ή καρκίνο, από υπερβολική καταπίεση και παραμέληση των συναισθημάτων τους .
