Η κακοποίηση είναι ένα φαινόμενο που μαστίζει τη σημερινή εποχή. Η ηλικία, το φύλο, οι ειδικές ανάγκες των ανθρώπων, δεν είναι αποτρεπτικοί παράγοντες. Αντιθέτως, παρατηρείται ότι η πλειοψηφία των θυμάτων κακοποίησης είναι παιδιά-έφηβοι, κορίτσια και άτομα με ειδικές ικανότητες. Θύματα κακοποίησης γίνονται συνήθως άνθρωποι που είναι ευάλωτοι και ανίκανοι να προστατεύσουν τον εαυτό τους. Επίσης η ελλιπής ενημέρωση για τις μορφές κακοποίησης και η ανεπαρκής αντίδραση επιτρέπει τους θύτες να ενεργούν απερίσκεπτα και χωρίς φόβο. Τα θύματα συχνά νιώθουν αβοήθητα και αδύναμα. Η απειλή και ο διαρκής εκφοβισμός αποτελούν ισχυρά όπλα για τους θύτες, οι οποίοι με ευκολία και χωρίς ενδοιασμούς, χαλιναγωγούν και χρησιμοποιούν τα θύματα τους για να εκπληρώσουν τις επιθυμίες τους. Συγχρόνως η άγνοια και η ανικανότητα των θυμάτων να αναγνωρίσουν τα σημάδια κακοποίησης επιδεινώνει την κατάσταση, καθώς η κακοποίηση προκαλεί έντονα τραύματα και κυρίως όταν λαμβάνει χώρα στην παιδική ηλικία.
Υπάρχουν 5 είδη κακοποίησης: Η παραμέληση, η σωματική, σεξουαλική, συναισθηματική κακοποίηση και ο εκφοβισμός.
Η παραμέληση αναφέρεται κυρίως σε περιπτώσεις όπου δεν καλύπτονται οι βασικές ανάγκες του ανθρώπου, όπως φαγητό, στέγη, ρουχισμός. Κυρίως αυτή η μορφή παρατηρείται σε οικογένειες όπου οι γονείς αδυνατούν να ανταποκριθούν στο γονικό ρόλο και να αναλάβουν τις ευθύνες τους, είτε λόγω οικονομικών προβλημάτων, είτε λόγω χρήσης ουσιών, είτε εξαιτίας συναισθηματικής ή νοητικής δυσλειτουργίας.
Η σωματική κακοποίηση σημαίνει πως το άτομο δέχεται βία στο σώμα του με την μορφή ξύλου, καψίματος σε μέρη του σώματος με τσιγάρα, επιθέσεις με επικίνδυνα και αιχμηρά αντικείμενα. Τα θύματα σωματικής κακοποίησης δεν μπορούν εύκολα να κρύψουν τα σημάδια της μιας και συνήθως φέρουν μελανιές ή πληγές και συχνά πρέπει να νοσηλευτούν σε κάποιο νοσοκομείο. Πρόκειται για μια επικίνδυνη μορφή κακοποίησης επειδή απειλείται η ζωή του ατόμου και η σωματική βία προκαλεί ανεπανόρθωτες βλάβες, καθιστώντας το θύμα ανήμπορο και εξαρτώμενο από τους άλλους.
Όσον αφορά τη σεξουαλική κακοποίηση, εντοπίζεται όταν το θύμα περιπλέκεται σε σεξουαλικές πράξεις χωρίς τη θέληση του. Κύριο χαρακτηριστικό είναι ο εξαναγκασμός του θύματος σε πράξεις για την ικανοποίηση των ηδονών του θύτη. Ακόμη, σεξουαλική κακοποίηση θεωρείται και η περίπτωση που το άτομο είναι υποχρεωμένο να παρακολουθήσει και να εκτεθεί σε βίντεο και σκηνές με πορνογραφικό υλικό. Μεγάλος αριθμός παιδιών έχει υποστεί σεξουαλική κακοποίηση και δεν το αποκαλύπτουν γιατί βρίσκονται σε διαρκή απειλή και έλεγχο. Το ίδιο ισχύει και για έναν σημαντικό αριθμό γυναικών οι οποίες αναγκάζονται να υπακούσουν και να εκπληρώσουν τις ακραίες και περίεργες επιθυμίες του θύτη.
Η συναισθηματική κακοποίηση είναι όταν κάποιος πληγώνει τα συναισθήματα του άλλου. Θα την χαρακτήριζα ως κρυφή μορφή κακοποίησης γιατί δεν εμπεριέχει σωματική επαφή, ούτε αφήνει εξωτερικά σημάδια. Κάποιοι άλλοι θα την ονόμαζαν και λεκτική κακοποίηση καθώς κύριο χαρακτηριστικό είναι η χρήση άσχημων και προσβλητικών λέξεων που μειώνουν την οντότητα του ατόμου. Θεωρώ πως είναι πολύ σκληρή και ύπουλη μορφή κακοποίησης καθώς δημιουργεί βαθιά συναισθηματικά προβλήματα, ανασφάλειες και χαμηλή αυτοπεποίθηση και το θύμα πολλές φορές δεν την αντιλαμβάνεται. Είναι δύσκολο να εντοπιστεί και να αποδειχθεί ότι κάποιος βιώνει συναισθηματική κακοποίηση.
Τέλος ο εκφοβισμός αποτελεί μια νέα και σύγχρονη μορφή κακοποίησης, όπου κανείς γίνεται θύμα χλευασμού και κοροϊδίας. Κυρίως παρατηρείται στην παιδική ηλικία και στο σχολικό περιβάλλον. Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο που απασχολεί ιδιαίτερα την εκπαιδευτική κοινότητα καθώς επηρεάζει την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία του σχολείου. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα μαθητών που παραπονιούνται ότι συμμαθητές τους πειράζουν και τους απειλούν. Οι θύτες κυρίως δρουν σε ομάδες και για να πετύχουν το σκοπό τους πλησιάζουν και απομονώνουν το θύμα τους. Σε αυτή την μορφή κακοποίησης συγκαταλέγεται και ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός, όπου οι θύτες μέσω μηνυμάτων σε κινητά κι υπολογιστές προσβάλουν την υπόληψη και μειώνουν την αξιοπρέπεια του θύματος.
Συνεπώς η ποικιλομορφία της κακοποίησης και της βίας καθιστά δύσκολη την πρόληψη και αποτροπή αυτού του φαινομένου. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό των θυτών έχουν πέσει και οι ίδιοι θύματα κακοποίησης. Είναι άτομα που για κάποιο λόγο έχουν θυμό, λύπη, απελπισία και με αυτό τον τρόπο εκδηλώνονται και ξεσπούν. Οι θύτες επιλέγουν με προσοχή τα θύματά τους και έχουν κάποια κριτήρια που ακολουθούν, όπως είναι η δύναμη του ατόμου και το πόσο ευάλωτο το θεωρούν. Χρησιμοποιούν αθέμιτα μέσα έτσι ώστε να κυριαρχήσουν και να τρομάξουν το θύμα τους που γίνεται « το παιχνίδι».
Κλείνοντας συμπεραίνω πως και οι δύο ομάδες βρίσκονται σε θέση κινδύνου καθώς διαθέτουν είτε λανθασμένους είτε ελλιπείς μηχανισμούς προστασίας και άμυνας. Όσον αφορά στους θύτες, όταν η προσαρμοστικότητα του ατόμου στις δυσκολίες και αναποδιές της ζωής είναι χαμηλή και περιορισμένη, το άτομο θα καταφύγει σε ακραίες επιλογές. Ο συναισθηματικός πόνος είναι πολύ βαρύς και ανυπόφορος, αναγκάζοντας τα άτομα που τον βιώνουν να ανατρέξουν σε οποιαδήποτε λύση προκείμενου να σωθούν και να αισθανθούν καλύτερα. Τη στιγμή που κάνουν κακοποιητικές πράξεις δεν αντιλαμβάνονται ότι βλάπτουν τον άλλο καθώς έχουν κατακλυστεί από τα συναισθήματακαι τις σκέψεις τους. Είναι ένας λανθασμένος τρόπος αντιμετώπισης των δυσκολιών τους, που παρόλα αυτά τους παρέχει ανακούφιση, λύτρωση και ευχαρίστηση,καθώς αισθάνονται ότι δεν πονάνε και υποφέρουν μόνο εκείνοι.
Φυσικά σε καμία περίπτωση δεν επιβραβεύω ούτε και δικαιολογώ τις βίαιες και επιθετικές ενέργειες, αντιθέτως τις κατακρίνω και τις αποδοκιμάζω. Θεωρώ πως όλες οι μορφές κακοποίησης έχουν σοβαρές και ανεπανόρθωτες βλάβες στις ζωές των θυμάτων. Καλούνται να κουβαλάν για μια ζωή τραυματικές εμπειρίες που προκαλούν δυσάρεστα συναισθήματα, έντονο άγχος και φόβο, θλίψη, κατάχρηση ουσιών, διατροφικές δυσκολίες. Η ανικανότητα αντίδρασης των θυμάτων, είτε γιατί κινδυνεύει η ζωή τους, είτε γιατί ντρέπονται να αποκαλύψουν τα βιώματά τους, προκαλεί μια δυσλειτουργία που επηρεάζει όλους τους τομείς της ζωή τους, όπως ο ρόλος τους στην οικογένεια και στην εργασία, οι κοινωνικές τους σχέσεις κλπ. Αναγκάζονται πολλές φορές να το κρύψουν και να το κρατήσουν ως επτασφράγιστο μυστικό, αλλά αυτές οι εμπειρίες κάποια στιγμή θα βγουν στην επιφάνεια και θα εκδηλωθούν με κάποιο τρόπο, συνήθως τραυματικό.
Η αφύπνιση και η έγκυρη ενημέρωση για τις μορφές κακοποίησης είναι απαραίτητες και αποτελεσματικές λύσεις, έτσι ώστε να σωθούν και να βοηθηθούν θύματα και θύτες.
